Güneşlenme Nedir? Türkiye’ de Güneşlenme oranı nasıldır?

Güneşlenme süresi nedir?

Güneşlenme süresi, bir konuma günlük, aylık veya yıllık olarak ortalama günde kaç saat güneş düştüğünü belirten süredir. Geçmiş yılların istatistik verilerine göre hesaplanır. Kesin bir bilgi olmamakla birlikte, genelde tutarlı olan bir öngörüdür.

Türkiye güneş enerjisi haritası – Güneş enerjisi potansiyeli – Günlük ortalama güneşlenme saatleri

Türkiye güneşlenme süreleri verisi, meteoroloji genel müdürlüğü internet sitesinden alınmıştır. Harita, 1988 – 2017 yılları arasında, meteoroloji ölçüm istasyonlarından toplanan verilerin ortalamalarına göre oluşturulmuştur. Türkiye günlük güneşlenme süre ortalaması 6,5 – 7 saat arasındadır. Bu bilgi, solar sistem kurulum hesabı yapılırken dikkate alınmalıdır ancak tek başına bir şey ifade etmez. On-grid veya off-grid sistem tasarımı yapılırken bu konunun bir miktar daha detaylandırılması gerekir.

Off-grid sistem kurulumunda, sistemin hangi saatlerde en fazla kullanılacağı, sistemin hangi mevsimlerde yoğunlukla kullanılacağı, sistemin tam olarak konumu, tasarlanan depolanmış enerji miktarı gibi faktörlere göre güneş paneli hesabı yapılır. Örneğin, bir sistem dört mevsim kullanılacaksa, kışlık güneşlenme saatine göre tasarlanması gerekir. Günlük ortalama 7 saat ortalama ile yapılan bir hesapla tasarlanan sistem, kış aylarında yetersiz kalacaktır. Benzer şekilde, sadece yazın kullanılacak bir sistem tasarlanıyorsa, bulunulan bölgenin yaz aylarındaki ortalama güneşlenme süreleri dikkate alınırsa, fazla maliyetten kaçınılmış olunur. Aşağıdaki grafikte, aylara göre Türkiye güneşlenme süre ortalamalarını görebilirsiniz.

Grafikte de görülebileceği gibi, yaz aylarında 10 saat seviyesine çıkan ortalama, kışın günlerin kısalması, güneşin daha yatay açı ile panele ulaşması ve havanın daha kapalı olması nedeniyle 3 saate kadar düşmektedir. Off-grid güneş enerji sisteminizin kışın kesintiye uğramaması için mevsimsel değişiklikler dikkate alınmalı, kullanım amacına uygun sistem tasarlanmalıdır.

Sistemin konumunun daha kesin bir şekilde belirlenmesi, genel ortalamalar yerine daha sağlıklı sonuç verecektir. Bulunduğunuz veya merkezine en yakın olduğunuz ilin değerlerini almak, Türkiye ortalama değerine göre hesap yapmaktan daha kesin sonuçlar verecektir. Ayrıca çevrenizde bulunan tepe, ağaç gibi gölgeleme etkenlerini de hesaba katarak günlük güneşlenme süresini gözlemleyebilir ve tam süreyi belirleyebilirsiniz. Aşağıdaki tabloda, illere göre yıllık güneşlenme sürelerini ve ortalama ışınım şiddetini görebilirsiniz. mgm.gov.tr sitesinden her ilin detaylı bilgilerini kontrol ederek sistem tasarlamanız önemle tavsiye edilir. İllerin aylık güneşlenme ve yağışlı geçen gün süreleri güneş enerji sistemi tasarımı için önemlidir.

Işınım şiddeti nedir?

Işınım şiddeti, radyasyon olarak da bilinir, güneşin bir metrekare alana taşıdığı enerji miktarıdır. Örneğin, güneş panelleri standart test koşulu olan 1000W/m2 ışınım belirtildiğinde, 1 metrekare alana saatte 1000W elektrik üretecek güçte ışınım şiddeti mevcuttur anlamı çıkar. Yıllık ortalamalara göre hesap yapılırken, yukarıdaki ışınım şiddetleri de dikkate alındığında, panel gücünün %60 ı kadar gerçek üretim olacağı hesabıyla kurulan bir sistem kolay kolay kesintiye uğramayacaktır.

Güneş paneli sayısı belirlerken dikkat edilmesi gereken diğer faktörler

Sisteminizin güneş paneli adedini belirlerken, bulunduğunuz konumun güneşlenme sürelerine ve ışınım şiddetine göre yaptığınız hesap sonucunda, günlük tüketim miktarı kadar üretim yapmayı öngörmeniz gerekir, ancak bu tek başına yeterli değildir. Off-grid sistemin enerji depolama kısmı yani akü bankası seçimi de güneş paneli sayısını belirleyici rol oynar. Mesela, akü bankasını, üst üste yağışlı geçecek gün sayısına göre belirlediniz, akülerin de %50 çevrim derinliğinden fazla tüketilmemesini öngördünüz. Bu durumda, gündüz

ve gece tüketimlerine göre akülerin dolu tutulabilmesi için gün ışığı altında daha fazla panele ihtiyacınız olacaktır. Örneğin, 1000wh tüketim karşılığında, 4 saat güneşlenme süresi altında 250Wp gücünde bir panelden, en ideal şartlar altında 1000wh enerji üretirsiniz, ancak bu sistem, aküler bir kere boşaldığında yeniden doldurabileceğiniz ve dolu tutabileceğiniz bir sistem değildir. Bu da akülerin sülfatlanmasına ve hızlı bir şekilde servis ömrünü doldurmasına neden olur.

Bunların dışında, çevredeki coğrafi etkilerden dolayı güneşlenme süreleri farklılık gösterebilir. Örneğin batı yönünde yüksek bir tepe bulunan bir konumda güneş daha erken batacaktır. Veya paneller tam güneye bakacak şekilde yerleştirilemiyorsa, güneş açısına göre verim kaybı hesaplanarak ek panel yerleştirmek gerekir.

Bütün bu faktörleri bir arada toplayan simulasyon programları ile bir yıl boyunca günlük üretim miktarlarının öngörüsünü çıkarmak mümkündür. Simulasyon yazılımları, daha çok on-grid sistem kurulumları yapılırken kullanılsa da, güneş paneli kullanımı olan her yerde faydalıdır.